Zielony Pierścień Warszawy

Zielony Pierścień Warszawy (ZPW) (ang. the Green Ring of Warsaw) – to system terenów otwartych (niezabudowanych) otaczających Warszawę. Obejmuje on: pola uprawne, łąki i pastwiska, lasy, sady, ale są to również wody powierzchniowe, i inne obszary nie pokryte zabudową: torfowiska, powierzchnie piaszczyste, czy skaliste. Zielone pierścienie nie zawsze stanowią zwarty, ciągły układ (Cieszewska, 2012). Szczególnie ważnymi elementami ZPW są: Kampinoski Park Narodowy, Chojnowski Park Krajobrazowy, Mazowiecki Park Krajobrazowy oraz Warszawski Obszar Chronionego Krajobrazu.

Dla utworzenia Zielonego Pierścienia Warszawy zasłużył się prof. Witold Plapis, architekt i naukowiec, działacz Biura Odbudowy Stolicy. Był on inicjatorem zalesiania terenów pod Warszawą w latach 50. XX wieku. Temat „zielonych pierścieni” pojawił się podczas debaty nad utworzeniem obszarów metropolitalnych, gdzie na początku XXI wieku powstało kilka koncepcji utworzenia ZP dookoła stolicy (Wyrzykowska, 2019). Następnie temat ponownie był dyskutowany przy okazji uchwalenia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030) w 2011 roku. Dokument ten spowodował konieczność aktualizacji planów zagospodarowania przestrzennego wszystkich województw, wprowadzając do nich właśnie koncepcję zielonych pierścieni. KPZK wprowadziło obligatoryjne „zielone pierścienie” dookoła Płocka, Radomia i Warszawy.

Zielony Pierścień Warszawy w dokumentach planistycznych województwa mazowieckiego opracowywanych przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego (MBPR):

• W 2011 roku ZPW pojawił w Studium Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Warszawy – wyróżniono tereny predysponowane do kształtowania ZPW

• W 2014 r. ZP Warszawy i miast subregionalnych został orientacyjnie wytyczony w Planie zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego

• W 2018 r. nastąpiła Aktualizacja delimitacji zielonego pierścienia Warszawy w Planie zagospodarowania przestrzennego miejskiego obszaru funkcjonalnego warszawy (w ramach PZPWM) – wyróżniono tereny o potencjale do kształtowania ZPW oraz tereny poprawiające spójność ZPW

• W 2022 r. ZPW pojawia się w Strategii rozwoju województwa mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze – gdzie rekomenduje się „[…] całość obszaru zurbanizowanego powinna być zamknięta strefą zielonego pierścienia, bezpośrednio powiązanego z przestrzeniami ekstensywnego użytkowania w miastach (parki, zieleńce, skwery, doliny cieków wodnych)”

Dla koncepcji ZPW istotna jest działalność Fundacji Alarm dla Klimatu oraz Stowarzyszenia „One Ring” Zielony Pierścień Warszawy. . Stowarzyszenie zostało "zawiązane jesienią 2021 roku, działa na terenie aglomeracji warszawskiej i na rzecz jej mieszkańców, we współpracy z analogicznymi porozumieniami w aglomeracjach śląskiej, wrocławskiej, poznańskiej i bydgoskiej. W skład stowarzyszenia wchodzi 28 inicjatyw lokalnych, które funkcjonują w formie porozumienia inicjatyw przyrodniczo-leśnych."

W marcu 2024 r. w odbyło się pierwsze z serii spotkań organizowane przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego w Warszawie w ramach projektu PLUS Change. Wydarzenie było poświęcone zielonym pierścieniom wokół Warszawy i miast subregionalnych. Głównym celem spotkania było rozpoczęcie prac projektowych nad wdrożeniem koncepcji zielonego pierścienia Warszawy wraz z szerokim gronem interesariuszy oraz rozpoznanie ich oczekiwań i uwag względem tego procesu.

• Ciszewska A. (2012), Green belt jako narzędzie zarządzania terenami otwartymi w obszarach metropolitalnych., Problemy Ekologii Krajobrazu, T. XXXIII, Lublin

• Kozłowski S. (2006): Propozycje zielonych pierścieni w obszarze metropolitalnym Warszawy [w:] Kozłowski S. (red.), Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Narastający problem aglomeracji miejskich w Polsce, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Polska Akademia Nauk Komitet „Człowiek i Środowisko” przy Prezydium PAN, Białystok – Lublin – Warszawa

• Szulczewska B., Cieszewska A. (2006): Układ przyrodniczy obszaru metropolitalnego–sieć w pierścieniu czy pierścień w sieci [w:] S. Kozłowski (red.) Żywiołowe rozprzestrzenianie się miast. Studia nad zrównoważonym rozwojem. Wydaw. Ekonomia i Środowisko, Białystok-Lublin-Warszawa, s.49-70

• Wyrzykowska A. (2019), Zielone Pierścienie w Planach przestrzennego zagospodarowania województw – analiza zapisów, Politechnika Śląska
• Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego. 2004-06-07. [dostęp 2013-08-29].

• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030)

• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego przyjęty Uchwałą nr 22/18 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 grudnia 2018 r.
• Studium Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitalnego Warszawy wydane w maju 2011 r.

• Strategia rozwoju województwa mazowieckiego 2030+ Innowacyjne Mazowsze przyjęta Uchwałą nr 72/22 Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 24 maja 2022 r.