Budi se Istok i Zapad

"Смело, товарищи, в ногу!"
Boris Kustodijev: Bolshevik
Pjesma
domaći naziv"Budi se Istok i Zapad"
"Crven je Istok i Zapad"
napisana1896.
objavljena1898. (ruska verzija)
1930-ih (sh prepev)
žanrrevolucionarna pesma, koračnica
autorLeonid Petrovich Radin
Čedomir Minderović (prepjev)

Budi se Istok i Zapad je jugoslovenska revolucionarna pesma, koja predstavlja jedan od brojnih prepjeva stare ruske revolucionarne pesme "Смело, товарищи, в ногу!" (sh. "Hrabro, drugovi, samo tako!"), među kojima je najpoznatija nemačka verzija "Brüder, zur Sonne, zur Freiheit" (sh. "Braćo, do sunca, do slobode").

Pesma je u Jugoslaviju došla pred drugi svjetski rat.[1] Tekst srpskohrvatske verzije napisao je Čedomir Minderović,[2] a izvorni naziv je bio Crven je Istok i Zapad[1][2] (ponekad Crveni se istok i zapad[3]). Pesma je bila veoma popularna tokom narodnooslobodilačke borbe i perioda SFRJ.

U Sloveniji se ova pesma peva u prepevu Bratje, le k soncu, svobodi. Prema svedočenju Magde Simin, u subotičkom zatvoru tokom drugog svetskog rata, pjesma Budi se Istok i Zapad pjevala se "na svim jezicima Evrope".[1] Kosovski partizani su pevali ovu pesmu u prepevu pod nazivom »Marshi i Frontit Popullor«.[4]

Istorijat

Pesmu Smjelo tovarišći, v nogu spjevao je Leonid Radin 1896. u moskovskom zatvoru.[1] Prvobitni tekst bio je na usvojenu melodiju, koja sliči starijem ruskom napevu Slavnoe more.[1] Melodija je bila u tročetvrtinskom taktu valcera. Ranije je bila studentska pjesma koja je prerađena u marš.[1]

Nakon oktobarske revolucije u redove crvenogardejaca prodrla je nova verzija: Družno, tovarišći, v nogu, koju je 1918. spjevao boljsevik Bogorad. Raširila se i po drugim zemljama, gdje su pored prijevoda nastajali i novi tekstovi. Tako je nastala i jedna od najraširenijih pjesama međunarodnog proletarijata - njemačka pjesma "Brüder, zur Sonne, zur Freiheit", koju je napisao Hermann Scherchen. Slovenski je prijevod te pjesme: Bratje le k soncu, svobodi.

Srpskohrvatska verzija (Budi se Istok i Zapad)

Budi se istok i zapad,
Budi se sjever i jug!
Koraci tutnje u napad,
Naprijed uz druga je drug!

Naprijed sve bliže i bliže,
Čuje se koraka bat!
Glas miliona se diže,
Dolje fašizam i rat!

Smrt ti od našega trona,
Fašizam nek krvavi spi!
Čeka nas druže sloboda,
Naš bit će čitavi svijet !

Složno smrt gvozdenoj peti,
Nestat će jauk i glad!
Nov ćemo život početi,
Sloboda, drugarstvo i rad!

Slovenska verzija (Bratje, le k soncu, svobodi)

Bratje, le k soncu, svobodi
Bratje, le k luči na plan!
Noč je bolestna za nami,
Pred nami svobode je dan.

Zbori brezpravnih miljonov
Vstajajo že iz noči,
Da uteše hrepenenje,
Že trgajo svoje vezi.

Strimo okove tiranov
Prosto izberimo pot,
Dvignimo našo zastavo,
Visoko nad delavski rod.

Bratje, podajmo si roke
Bratje, prezirajmo smrt
Sveta poslednja je borba
Naprej, naš sovrag naj bo strt!

Sever in jug se budita
Drami se vzhod in zahod
Vstani, oj ljudstvo slovensko
Ter plani v poslednji pohod!

Melodija

\new Voice \relative c'' { \autoBeamOff \language "deutsch" \tempo 4 = 120 \set Score.tempoHideNote = ##t \new Voice \relative c'' { \set Staff.midiInstrument = #"trumpet" \autoBeamOff \language "deutsch" \tempo 4 = 120 \set Score.tempoHideNote = ##t \key c \major g4 g8. g16 a4 g8. f16 g2 e g4 g8. g16 a4 h8. h16 c2~ c4. r8 \repeat volta 2 { a4 a8. a16 c4 h8. a16 g4 ( e' ) e2 f4 d8. c16 h4 a8. h16 c2. r4 } \bar "|." } }

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ante Nazor, Pjesme međunarodnog radničkog pokreta u revolucionarnim previranjima u Jugoslaviji
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.yugopapir.com/2014/04/nob-budi-se-istok-i-zapad-prica-o.html
  3. ↑ Kultura i umjetnost NOB u Hrvatskoj (str. 320), Zagreb 1975.
  4. ↑ Muzika i muzičari u NOB, zbornik sećanja (str. 206), Beograd 1982.

Povezano

  • Revolucionarne pesme
  • Partizanske pjesme