Ide Tito preko Romanije

"Ide Tito preko Romanije"
Tito vrši smotru Prve proleterske brigade.
Pjesma
objavljena	1942.
žanr	narodna partizanska pesma
autor	nepoznat (priredio Oskar Danon)
kompozitor	Oskar Danon

Ide Tito preko Romanije je partizanska pesma iz drugog svetskog rata, koja se temelji na narodnoj melodiji. Pjesma je nastala u zimu 1942. godine, tokom borbi za Istočnu Bosnu, nekoliko mjeseci poslije savjetovanja i boravka druga Tita u Srednjem,^[1] održanog januara iste godine.^[2]

Jugoslovenski kompozitor Oskar Danon je u partizanima skladao muziku, prilagodbom postojeće guslarske pjesme, kao alternativu kompleksnim revolucionarnim pjesmama, koristeci „melodijski tok blizak ovom kraju i uz reči koje svi poznaju“.^[3]

Test pesme ima više verzija u usmenoj narodnoj predaji.^[3] Pesma je doživela bezbroj izvedbi i obrada, uključujući jazz verziju.^[4]

Pjesma je ostala da živi kao narodna partizanska pjesma romanijskog kraja.^[1]

Kompozitor Oskar Danon iz Sarajeva je boravio sa partizanima na Romaniji, gde je prvi put čuo prkosnu pesmu mladih Srba koje odvode ustaše:

U gaju iznad Šenkovića do mene je dopirala pjesma sa ceste koja je vodila prema Knežini. Nisam mogao da vjerujem da je to pjevanje izraz nekakvog ustaškog veselja ili svadbe, ali mislio sam: ko će drugi da sada u nevrijeme pjeva ako ne ustaše i njihove pristalice. Ali, Milisav Marić, koji je otišao da se obavijesti o ovom šenlučenju, saopštio mi je da je to pjesma mladića Srba, koje su ustaše sprovodile u knežinski zatvor. Njihovo prkosno pjevanje odzvanjalo je cijelom okolinom, ali i dugo u meni. Nisam razaznao riječi, ali me je melodija, snažna, elementarna, u rasponu od dva i po tona, duboko uzbudila. Završavajući u dvoglasu male sekunde, pjevana u najvišem registru, ljudski glas je dobivao snagu krika, krika ranjene zvijeri.^[5]

– Oskar Danon

On je kasnije često slušao romanijsko pjevanje, koje je uvijek imalo nova obilježja. Sa malim, gotovo neznatnim razlikama, melodija pjevana na drugačije tekstove mijenjala je i svoj izraz i djelovanje. On je slušao borce posle uspješno završene akcije kako pjevaju o Starini Novaku, Grujici i Radojici. To je bila uvijek ista melodija toga kraja, ali je način pjevanja bio potpuno drugačiji.^[5] Ta "uvijek ista melodija" Romanije ga je nadahnula da ispjeva partizansku narodnu pesmu:

Vraćajući se sa Goraninom sa jednog sastanka na Bijelim Vodama u štab na Redušnjak, umjesto da zapjevam neku od revolucionarnih pjesama, ja sam počeo da sastavljam melodiju, oslanjajući se na pjevačke navike u ovom kraju, a na riječi koje sam prije jednog časa čuo na Bijelim Vodama u kući Tripka i Save Krsmanovića od Radovana Vukovića. Pavle me je u tom pjevanju podržao i mi smo tako »ispjevali« nekoliko novih pjesama, koje su naši borci prihvatili.^[5]

– Oskar Danon

Prema sećanju boraca 2. proleterske brigade, stihovi:

su ponikli nakon proboja na Sutjesci, kada su partizanske jedinice prelazile Romaniju 20. juna 1943.^[6]

• Partizanske pesme