Mirko Lalatović

Mirko Lalatović
Datum rođenja	1904
Mesto rođenja	Straševina, kod Nikšića  Knjaževina Crna Gora
Datum smrti	1945. (41 god.)
Mesto smrti	Logor Jasenovac  Kraljevina Jugoslavija (dejure) NDH (defakto)
Vojska	Jugoslovenska vojska i Jugoslovenska vojska u otadžbini
Bitke/ratovi	Drugi svetski rat

Mirko Lalatović (Straševina, 1904 — 1945) bio je vojni pilot, major Jugoslavenske vojske, šef Drugog odseka Operativnog odeljenja Vrhovne Komande Jugoslovenske vojska u otadžbini i saradnik okupatora u drugom svetskom ratu.

Rođen je 1904. godine u prigradskom naselju Straševina, kod Nikšića.

Završio je vojne škole i bio vojni pilot. Imao je čin generalštabnog vazduhoplovnog majora Jugoslovenske vojske. Bio je na službi u operativnom odseku Generalštaba vazduhoplovstva vojske Kraljevine Jugoslavije.

U toku Aprilskog rata, 1941. godine, nekoliko dana pre kapitulacije avionom je pobegao u inostranstvo. Polovinom 1941. godine prebačen je u Savezničku komandu u severnoj Africi.

Zajedno sa majorom Zaharijem Ostojićem, nalazio se u sastavu prve Savezničke vojne misije u Jugoslaviji, koju je predvodio major Bil Hadson i koja se 21. septembra 1941. godine iskrcala u blizini Petrovca na moru. Posle toga je došao u štab Draže Mihailovića na Ravnoj gori.

Od kraja 1941. pa sve do kraja aprila 1945. godine bio je šef Drugog odseka Operativnog odeljenja Vrhovne Komande Jugoslovenske vojska u otadžbini (JVuO). Tokom proleća 1942. godine rukovodio je radio-vezom sa inostranstvom. Sa Mihailovićevim štabom je na proleće 1942. godine prešao u Crnu Goru, gde su četnici uspostavili saradnju sa fašističkom Italijom.^[1]

Tokomk bitke na Neretvi, u kojoj su četnici učestvovali na strani okupatora, major Lalatović 18. marta 1943. godine upućuje depešu poručniku Predragu Rakoviću, komandantu Drugog ravnogorskog korpusa, u kojoj nalaže uništenje "komunista":

Komuniste moramo nemilosrdno uništavati. Sada se tučemo sa njihovim glavnim snagama u oblasti Konjica. Oni su ispred Nemaca i ustaša pobegli iz »Bihaćke republike« i ovamo su ih sačekali naši odredi. Zbog teških prilika pod kojim se radi, trebalo nam je malo duže vremena da prikupimo potrebne snage. Nadam se da ćemo za desetak dana i ovo pitanje skinuti sa dnevnog reda. Sad se komunisti nalaze između Prenja i Bjelašnice u dolini Neretve i naši ih napadaju sa svih strana. Oni se nalaze u veoma teškom položaju i svakog dana ih je sve manje i manje a naši se stalno ojačavaju pristiglim pojačanjima. Verujem da će im ovde biti definitivna grobnica.^[2]

Tokom Prodora NOVJ u Srbiju proleća 1944. godine, Lalatović se zajedno sa nemačkim snagama borio protiv partizana.^[3]

Glavni članak: Bitka na Lijevča polju

Bežeći ispred partizana, Pavle Đurišić je sredinom marta 1945. godine samovoljno napustio četničkog "đenerala" Dražu Mihailovića (tada već ražalovanog), pokušavajući da se probije ka zapadu, u dogovoru sa ustaškim vlastima.^[4] Sa Đurišićem ka zapadu je krenulo više četničkih vođa i njihovih jedinica, uključujući i Mirka Lalatovića:

Koliko je dubok bio rascijep među četnicima pokazivao je ne samo Đurišićev odlazak od Mihailovića, već još više činjenica da se Đurišiću na njegovom putu na zapad pridružio i Mihailovićev prvi titularni zamjenik i glavni politički savjetnik Dragiša Vasić. To su učinili i mnogi Mihailovićevi vodeći komandanti, među njima Zaharije Ostojić, načelnik komande za istočnu Bosnu, Petar Baćović, komandant hercegovačkih četnika, Mirko Lalatović, jedan od vodećih četničkih štabnih oficira, te Luka Baletić i Pavle Novaković.^[5]

– Jozo Tomašević, istoričar

Đurišićeva kolona je uništena u bici na Lijevča polju od snaga NDH, nakon što je prekršio sporazum.^[5] Lalatovićevu i Ostojićevu grupu su razoružale ustaše na Lijevčem polju i potom odveli u logor Jasenovac. Zajedno sa majorom Zaharijem Ostojićem ubijen je u Jasenovcu, krajem aprila 1945. godine.

Glavni članak: Beogradski proces

Na beogradskom procesu 1946. godine Draža Mihailović je bio optužen za saradnju sa okupatorom. Mihailović je priznao da su njegovi komandanti sarađivali sa okupatorom, i okarakterisao je to kao izdaju, ali se branio da su njegovi potčinjeni to činili na svoju ruku.

Pretsednik: Da li je ovo što je radio Trifunović, Keserović, Račić u proleće 1944. godine, Neško Nedić, Zvonimir Vučković, Mirko Lalatović, Ostojić, da li je takav način rada izdaja naroda?

Optuženi: Rđav rad.

Pretsednik: Da li je izdaja?

Optuženi: Teško mi je to da kažem.

Pretsednik: A je li tačno?

Optuženi: Jeste.^[3]

• Tomasevich, Jozo (1975). War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks. Stanford: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0857-9.