Pavao Markovac

PAVAO MARKOVAC
Pavao Markovac
Mesto rođenja	Zagreb Austrougarska
Datum smrti	17. 7. 1941. (38 godina)
Mesto smrti	Zagreb ND Hrvatska
Profesija	muzikolog

Pavao Markovac (Zagreb, 5. april 1903 — Zagreb, 17. jul 1941), muzikolog, muzički publicista, kritičar i reditelj.

Biografija

Rođen je 5. aprila 1903. godine u Zagrebu.^[1] Njegovo pravo prezime je bilo Ebenspanger, ali ga je 1923. godine promenio u Markovac.^[2]

Muzičko školovanje je započeo u Zagrebu, a studije je od 1921. do 1926. godine pohađao u Beču. Studirao je muzikologiju i kompoziciju, ali je doktorirao muzikologiju sa disertacijom o harmonijskim problemima u muzici Modesta Musorgskog.^[1]

Profesionalni rad

Godine 1927. se vratio u Zagreb, gde je radio na Radiju Zagreb i u fabrici gramofonskih ploča „Edison Bel Penkala“.^[3] Uređivao je list „Glazbeni vjesnik”, tokom 1927. i 1928. godine, kao i „Muzičku reviju“, tokom 1932. godine sa Zlatkom Grgoševićem.

U periodu od 1927. do 1941. godine objavio je nekoliko stotina članaka, studija, eseja, rasprava i kritika u listovima „Hrvatska revija“, „Jutarnji list“, „Izraz“, „Književnik“, „Muzički glasnik“, „Nova riječ“, „Slobodi glas“ i dr.^[2] Neki od njegovih poznatijih kritika i članak su bili - „Impresionizam u muzici“, „Idejni svijet Ričarda Vagnera“, „Muzika i društvo“, „Radnička muzika“, „Socijalni smer u muzici“, „Umetničko stvaralaštvo žene“ i dr. Bio je prvi jugoslovenski mzikolog, koji je pisao o muzici sa marksističkog ugla.^[3]

Revolucionarni rad

Glavni članak: Revolucionarne pesme

Bio je marksisitički opredeljen i kato takav je bio simpatizer Komunističke partije Jugoslavije (KPJ), sa čijim je članovima aktivno sarađivao. Bio je član Sindikalne komisije pri Centralnom komitetu Komunističke partije Hrvatske (KPH), gde je bio zadužen za kulturno-prosvetni rad sa radnicima.^[4] Bio je organizator Radničke kulturno-prosvetne zajednice i dirigent Radničkog pevačkog društva „Sloboda“.^[2]^[1]

Hapšenje i smrt

Glavni članak: Bijeg iz logora Kerestinec 1941.

Zbog svoje društvene i političke aktivnosti, zajedno sa grupom poznatih zagrebačkih komunista i levičara, bio je uhapšen od strane policije Banovine Hrvatske, 30. marta 1941. godine i sporoveden u logor Kerestinec, kod Zagreba.^[4] Posle okupacije Jugoslavije i proglašenja ustaške Nezavisne Države Hrvatske (NDH), ustaše su preuzele kontrolu nad ovim logorom. Bio je učesnik masovnog neuspelog bega iz logora, u noći 13/14. jul, ali je već sutradan 14. jula bio zarobljen u šumi, u blizini Rakovog Potoka, kod Samobora.^[4]

U znak odmazde za bekstvo iz logora, streljan je 17. jula 1941. godine u parku Dotršćina, U Zagrebu, zajedno sa grupom od 30 uhvaćenih zatvorenika, među kojima su bili - Divko Budak, Ivan Krndelj i August Cesarec.^[1]^[4]

Djela

Markovac je napisao oko 170 muzičkih kompozicija, pretežno vokalnih.^[3] Njegovim likom i delom, bavio se muzikolog Andrija Tomašek, koji je njegove izabrane članke i eseje objavio je 1957. godine. Potom je 1983. godine objavio knjigu „Pavao Markovac - čovjek i delo“, a 2007. godine je objavio pregled njegovih malo poznatih muzičkih dela pod nazivom „Pavao Markovac - Sačuvana glazba“.^[2]

Reference

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Enciklopedija Jugoslavije 1962 sfn error: no target: CITEREFEnciklopedija_Jugoslavije1962 (help)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 "Muzički informativni centar" (Press release). 14. septembar 2015. Archived from the original on 29. 04. 2018. {{cite press release}}: Check date values in: |date= and |archive-date= (help)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 "Proleksis enciklopedija" (Press release). 14. septembar 2015. {{cite press release}}: Check date values in: |date= (help)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 Hronologija radničkog pokreta i SKJ 1980 sfn error: no target: CITEREFHronologija_radničkog_pokreta_i_SKJ1980 (help)

Literatura

Enciklopedija Jugoslavije (šesti tom). JLZ Zagreb 1962. godina.
Hronologija Radničkog pokreta i SKJ 1919-1979 (knjiga druga). „Institut za savremenu istoriju“ Beograd i „Narodna knjiga“ Beograd, 1980. godina.