Rakam sistemleri |
---|
|
Hint-Arap rakam sistemi |
---|
- Bengal
- Gurmukh
- Hint
- Sinhala
- Tamil
- Bali
- Birman
- Cava
- Dzongka
- Gucerat
- Khmer
- Lao
- Moğol
- Tay
|
Doğu Asya |
---|
|
Alfabetik |
---|
|
Eski |
---|
|
Tabana göre sayı sistemleri |
---|
|
Non-standard positional numeral systems |
---|
- Tekli sayılama (1)
- Signed-digit representation (Balanced ternary)
- faktöriyel
- negatif
- Karmaşık tabanlı sistem (2i)
- Non-integer representation (φ)
- mixed
|
Sayısal sistemler listesi |
|
Üçlü sayı sistemi (Ternary /ˈtɜːrnəri/), sayıların 3 tabanında yazılmasıyla elde edilir. Dolayısıyla tüm sayılar 0, 1 ve 2 rakamları kullanılarak ifade edilirler.[1][2]
Diğer sayı sistemleriyle karşılaştırılması
Üçlü sayı sisteminin bir çarpım tablosu × | 1 | 2 | 10 | 11 | 12 | 20 | 21 | 22 | 100 |
1 | 1 | 2 | 10 | 11 | 12 | 20 | 21 | 22 | 100 |
2 | 2 | 11 | 20 | 22 | 101 | 110 | 112 | 121 | 200 |
10 | 10 | 20 | 100 | 110 | 120 | 200 | 210 | 220 | 1000 |
11 | 11 | 22 | 110 | 121 | 202 | 220 | 1001 | 1012 | 1100 |
12 | 12 | 101 | 120 | 202 | 221 | 1010 | 1022 | 1111 | 1200 |
20 | 20 | 110 | 200 | 220 | 1010 | 1100 | 1120 | 1210 | 2000 |
21 | 21 | 112 | 210 | 1001 | 1022 | 1120 | 1211 | 2002 | 2100 |
22 | 22 | 121 | 220 | 1012 | 1111 | 1210 | 2002 | 2101 | 2200 |
100 | 100 | 200 | 1000 | 1100 | 1200 | 2000 | 2100 | 2200 | 10000 |
Üçlü sayı sistemindeki tam sayıların gösterimi, ikili sayı sistemindeki gibi kısa sürede rahatsız edici derecede uzun olmaz. Mesela onlu sayı sistemindeki 365 ya da altılı sayı sistemindeki 1405 sayısı ikili sayı sisteminde 101101101 (dokuz basamaklı) ve üçlü sayı sisteminde 111112 (6 haneli) olarak karşılık gelir.
Birden 33 sayısına kadar sayı sistemlerinde gösterimi Ternary (üçlü sayı sistemi) | 1 | 2 | 10 | 11 | 12 | 20 | 21 | 22 | 100 |
Binary (ikili sayı sistemi) | 1 | 10 | 11 | 100 | 101 | 110 | 111 | 1000 | 1001 |
Senary (altılı sayı sistemi) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 10 | 11 | 12 | 13 |
Onlu sayı sistemi | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|
Ternary | 101 | 102 | 110 | 111 | 112 | 120 | 121 | 122 | 200 |
Binary | 1010 | 1011 | 1100 | 1101 | 1110 | 1111 | 10000 | 10001 | 10010 |
Senary | 14 | 15 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 30 |
Onlu sayı sistemi | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 |
|
Ternary | 201 | 202 | 210 | 211 | 212 | 220 | 221 | 222 | 1000 |
Binary | 10011 | 10100 | 10101 | 10110 | 10111 | 11000 | 11001 | 11010 | 11011 |
Senary | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 40 | 41 | 42 | 43 |
Onlu sayı sistemi | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
Üçlü sayı sisteminde üçün kuvvetleri Ternary | 1 | 10 | 100 | 1000 | 10000 |
Binary | 1 | 11 | 1001 | 11011 | 1010001 |
Senary | 1 | 3 | 13 | 43 | 213 |
Onlu sayı sistemi | 1 | 3 | 9 | 27 | 81 |
Kuvvet | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 |
|
Ternary | 100000 | 1000000 | 10000000 | 100000000 | 1000000000 |
Binary | 11110011 | 1011011001 | 100010001011 | 1100110100001 | 100110011100011 |
Senary | 1043 | 3213 | 14043 | 50213 | 231043 |
Onlu sayı sistemi | 243 | 729 | 2187 | 6561 | 19683 |
Kuvvet | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 |
Kullanımı
1958 yılında Moskova Devlet Üniversitesi'nde üçlü sayı sistemi kullanan ve adı Setun olan bir bilgisayar ortaya atılmış olsa da geliştirilmesi durdurulmuştur[2][3][4].
Konuyla ilgili yayınlar
- Hayes, Brian (Kasım-Aralık 2001). "Third base" (PDF). American Scientist. Sigma Xi, the Scientific Research Society. 89 (6): 490-494. doi:10.1511/2001.40.3268. 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
Kaynakça
- ^ "Sayı sistemi üçlü bir tablodur. Üçlü sayı sistemine nasıl tercüme edilir". tr.play-azlab.com. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ a b "Sayı sistemindeki konumun ağırlığı. Sayı sistemi nedir? Ondalık sayı sistemi". bykm.ru. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ "Bilgisayarlar Neden İkili Sayı Sistemi Kullanır?". Matematiksel. 12 Eylül 2020. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.
- ^ Impagliazzo, John; Proydakov, Eduard (6 Eylül 2011). Perspectives on Soviet and Russian Computing: First IFIP WG 9.7 Conference, SoRuCom 2006, Petrozavodsk, Russia, July 3—7, 2006, Revised Selected Papers. Springer. ISBN 978-3-64222816-2. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2020.