Bülbülü Öldürmek (film)

Bülbülü Öldürmek

To Kill a Mockingbird
"Bülbülü Öldürmek" (To Kill a Mockingbird) filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	Robert Mulligan
Yapımcı	Alan J. Pakula
Senarist	Horton Foote Harper Lee 'nin aynı adlı romanından
Oyuncular	Gregory Peck John Megna
Müzik	Elmer Bernstein
Görüntü yönetmeni	Russell Harlan
Kurgu	Aaron Stell
Stüdyo	Brentwood Productions Pakula-Mulligan Universal International Pictures (UI)
Dağıtıcı	Universal Pictures
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1962
Çıkış tarih(ler)i	25 Aralık 1962, ABD Mayıs 1963, Cannes Film Festivali
Süre	129 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Diğer adları	Du silence et des ombres (Fransa) Wer die Nachtigall stört (Almanya) Il Buio oltre la siepe (İtalya) Matar a un ruiseñor (İspanya)

Bülbülü Öldürmek 1962 ABD yapımı dramatik filmdir. Özgün adı To Kill a Mockingbird olan filmin Türkiye'de Uğursuz Kuş adıyla da gösterildiğine dair kayıtlar vardır.^[1]

Harper Lee'nin 1960'ta yazdığı, Pulitzer ödüllü aynı adlı çok satan otobiyografik romanından senaryosunu Horton Foote'un uyarlayıp yazdığı filmi Robert Mulligan yönetmiş, önemli rollerinde Gregory Peck, John Megna ve Frank Overton oynamışlardır. Müzikleri Elmer Bernstein'e ait olan filmin yapımcısı Alan J. Pakula'dır. Film özgün müziği ile Altın Küre ödülü kazanmıştı.

Büyük Ekonomik Buhran yılları olan 1930'larda ABD'nin güney eyaletlerinden Alabama'da, ırza geçme suçundan tutuklu siyah bir adamın savunmasını üstlenen, onu savunurken de önyargılı ve hoşgörüsüz kasaba halkına karşı duran ilkeli ve cesur bir avukatın öyküsünün anlatıldığı bu siyah beyaz film uyarlandığı roman kadar ses getirmişti.

Film sekiz dalda birden aday gösterildiği Akademi Ödülleri'nden "en iyi erkek oyuncu", "en iyi sanat yönetimi" ve "en iyi uyarlama senaryo" dallarında olmak üzere üçünü kazanmıştı. Ayrıca Cannes Film Festivali'nde Robert Mulligan'a "Gary Cooper Ödülü" verilmişti.

"Bülbülü Öldürmek" ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilmiş ve Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.^[2]

"Bülbülü Öldürmek", "Amerikan Barolar Birliği Dergisi" nin Ağustos 2008 sayısında yayımladığı "En İyi 25 Mahkeme Filmi" anketinde birinci sırada yer almıştır. Onu 12 Kızgın Adam (1957) ve Kuzenim Vinny (1992) filmleri izlemektedir.^[3]

ABD'nin güney eyaletlerinden Alabama'da bir kasabada, büyük ekonomik bunalımın yaşandığı 1930'larda ırkçılığın en doruk noktasında olduğu bir zamanda, beyaz bir kadının ırzına geçtiği iddiası ile tutuklanan siyahi gencin savunmasını, avukat Atticus Finch (Gregory Peck) üstlenir. Irkçı ve önyargılı kasaba halkı davadan çekilmesi için avukata baskı yapar, ancak ilkeli ve idealist bir avukat olan Atticus savunmayı sürdürmeye kararlıdır.

Anlatım yetişkin Jean Louise "Scout" Finch'e aittir. Genç İzci ve ağabeyi Jem, 1930'ların başında Alabama, Maycomb'da yaşıyor. Ailenin mütevazı imkanlarına rağmen çocuklar, dul babaları Atticus Finch ve Afrikalı-Amerikalı hizmetçileri Calpurnia ile mutlu bir çocukluk geçiriyorlar.

Yaz boyunca Jem, Scout ve arkadaşları Dill oyunlar oynar ve sık sık kardeşi Nathan'la birlikte yaşayan tuhaf, münzevi komşusu Arthur "Boo" Radley'i ararlar. Çocuklar evden nadiren çıkan Boo'yu hiç görmediler. Jem ara sıra Radley arazisindeki bir ağaç budağına bırakılmış küçük nesneler buluyor. Bunlar arasında kırık bir cep saati, eski bir heceleme madalyası, bir çakı ve Jem ile Scout'a benzeyen iki oyma sabun bebek yer alıyor.

Bir avukat olan Atticus, "tüm insanların adil muameleyi, diğer yanağını dönmeyi ve inandıklarını savunmayı hak ettiğine" inanıyor. Atticus'un müşterilerinin çoğu, ticaretteki yasal hizmetlerinin bedelini ödeyen, genellikle ona taze ürünler, yakacak odun vb. bırakan yoksul çiftçilerdir.  Atticus'un avukat olarak çalışması, Scout ve Jem'in sıklıkla kasabanın yoksullukla daha da kötüleşen ırkçılığına maruz kalmasına neden olur. Bunun sonucunda çocuklar daha çabuk olgunlaşır.

Yerel yargıç, Atticus'tan Mayella Ewell adında beyaz bir kıza tecavüz etmekle suçlanan Afrikalı-Amerikalı Tom Robinson'u savunmasını ister ve Atticus da aynı fikirde olur. Bu durum kasabadaki gerilimi artırır ve Jem ile Scout'un okul bahçesinde alay konusu olmasına neden olur.

Duruşmadan bir akşam önce Atticus, bir linç çetesinin geldiği Robinson'u korumak için önde oturuyor. Scout, Jem ve Dill beklenmedik bir şekilde yüzleşmeyi kesintiye uğratır. Çetenin amacından habersiz olan Scout, Bay Cunningham'ı tanır ve ondan sınıf arkadaşı olan oğlu Walter'a merhaba demesini ister. Utanır ve kalabalık dağılır.

Duruşmada, Tom'un Mayella'nın isteği üzerine bir şifoniyeri parçalamak için Ewell mülküne girdiği ve Mayella'nın o sıralarda dövüldüğüne dair işaretler gösterdiği iddia edildi. Atticus'un savunma argümanlarından biri, Tom'un sol kolunun yıllar önce bir çiftçi kazası nedeniyle sakatlandığı, ancak sözde tecavüzcünün Mayella'ya tecavüz etmeden önce çoğunlukla sol eliyle saldırmak zorunda kalması gerektiğidir.

Atticus, Mayella'nın babası Bob Ewell'in solak olduğunu gösteriyor ve Mayella'yı genç Afrikalı-Amerikalı sanığı baştan çıkarırken yakaladığı için dövdüğünü ima ediyor. Ayrıca Mayella'nın tecavüz iddiasının ardından hiçbir zaman doktor tarafından muayene edilmediğini de belirtiyor. Tom, kürsüye çıkarak Mayella'ya saldırdığını reddediyor, ancak Mayella'nın onu kendi isteği dışında öptüğünü belirtiyor. Daha önce Mayella'ya onun isteği üzerine çeşitli ev işlerinde yardım ettiğini çünkü "onun için üzüldüğünü" ifade ediyor - bu sözler savcının hızlı, olumsuz tepkisine ve beyaz izleyicilerin nefesinin kesilmesine neden oluyor.

Kapanış konuşmasında Atticus, tamamı beyaz erkeklerden oluşan jüriden önyargılarını bir kenara bırakıp Tom'un bariz masumiyetine odaklanmalarını ister. Ancak Tom suçlu bulundu. Atticus mahkeme salonundan çıkarken balkondaki Afro-Amerikalı seyirciler saygı ve takdirlerini göstermek için ayağa kalkıyorlar.

Atticus eve geldiğinde Şerif Tate, Tom'un hapishaneye nakledilmesi sırasında, sözde kaçmaya çalışırken öldürüldüğünü söyler. Atticus, Jem'le birlikte Tom'un öldüğünü onlara bildirmek için Robinson'ların yanına gider. Bob Ewell beliriyor ve yüzüne tükürüyor.

Sonbahar gelir ve Scout ve Jem, Scout'un jambonu canlandırdığı bir akşam okulu yarışmasına katılır. Gösteriden sonra Scout elbisesini ve ayakkabılarını bulamaz ve onu büyük, sert kabuklu kostümü giyerek Jem'le birlikte eve yürümeye zorlar. Scout ve Jem ormanı keserken saldırıya uğrar. Scout'un hantal kostümü onu koruyor ancak görüşünü kısıtlıyor. Saldırgan, Jem'i baygın bir şekilde yere serer, ancak kendisi de Scout'un görmediği ikinci bir adam tarafından saldırıya uğrar (ve öldürülür). Scout kostümünden kaçar ve ikinci adamın Jem'i evlerine doğru taşıdığını görür. Scout onları takip eder ve çılgına dönmüş Atticus'un kollarına koşar. Hala bilinci yerinde olmayan Jem'in kırık kolu Doc Reynolds tarafından tedavi ediliyor.

Scout, Şerif Tate ve babasına olanları anlatır, ardından Jem'in yatak odası kapısının arkasında tuhaf bir adam olduğunu fark eder. Atticus, Scout'u Boo olarak tanıdığı Arthur Radley ile tanıştırır. Jem ve Scout'u kurtaran, Bob Ewell'i alt eden ve Jem'i eve taşıyan kişi Boo'ydu. Şerif, görünüşe göre Atticus'un kendisini mahkemede küçük düşürmesinden intikam almak isteyen Ewell'in saldırı mahallinde öldüğünü bildirdi. Atticus yanlışlıkla Jem'in Ewell'i nefsi müdafaa için öldürdüğünü varsayar, ancak Şerif Tate gerçeği anlar - Boo, Ewell'i çocukları savunurken öldürmüştür. Ancak Ewell'in basitçe bıçağının üzerine düştüğünü söylemekte ısrar ediyor ve acı verici derecede utangaç ve içe dönük Boo'yu kahramanlığı nedeniyle ilgi odağı haline getirmeyi reddediyor. Atticus'u şaşırtacak şekilde Scout da aynı fikirde ve istenmeyen ilginin şarkı söylemekten başka bir şey yapmayan alaycı kuşu öldürmek gibi olacağına işaret ediyor.

• 1963 yılında filme tam 3 Oscar verildi. Bunlar "En iyi erkek oyuncu" (Gregory Peck), "En iyi sanat yönetimi" (Alexander Golitzen, Henry Bumstead ve Oliver Emert) ve "En iyi uyarlama senaryo" (Horton Foote) dallarında idi. Ayrıca film 5 dalda da Oscar'a aday gösterildi. Bunlar da "En iyi film", "En iyi yönetmen", "En iyi yardımcı kadın oyuncu", "En iyi görüntü yönetimi" ve "En iyi müzik" dallarında idi. Film başka birçok yarışmada toplam 11 ödüle ve 12 adaylığa daha layık görüldü.
• Filmin senaryosu, Harper Lee'nin 1960'ta yayınladığı aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Roman Pulitzer ödülü kazanmıştı.
• Kitap 60'lı ve 70'li yıllarda Türkiye'de yabancı dille eğitim yapan okulların İngilizce müfredat programlarında sürekli olarak yer aldı, hâlâ da bazılarında okutulmaktadır.[1]
• Filmdeki "Dill" karakteri (Filmde John Megna canlandırıyor) Harper Lee'nin çocukluk arkadaşı olan Truman Capote'den esinlenilerek yaratılmıştır.
• Bu film Robert Duvall'in ilk filmidir.
• Bülbülü Öldürmek, her zaman IMDb'nin "en iyi 250 film" listesine girmekte ve sıralamada sürekli olarak üst sıralarda yer almaktadır.^[4]
• "Amerikan Film Enstitüsü" 2007'de filmi "Tüm zamanların en önemli filmleri" listesinde 25. sırada ilan etmiştir.
• Filmin yapımcısı Alan J. Pakula yapımcılığından çok yönetmenliği ile tanınmıştır. Yönettiği filmlerden Sophie's Choice (Sophie'nin Seçimi) (1982), All the President's Men (1976), The Parallax View (1974) ve Klute (Fahişe) (1971) en çok bilinenleridir.
• Filmin müziği çok çalışkan ve verimli bir besteci/müzisyen olan Elmer Bernstein tarafından yapılmıştır. Bernstein 1951-2004 yılları arasında 238 filmin müziğini besteledi, 47 kadar filmin Soundtrack'ını hazırladı.

• IMDb'de Bülbülü Öldürmek