Karadeniz Tahıl Girişimi olarak da adlandırılan Ukrayna Limanlarından Tahıl ve Gıda Maddelerinin Güvenli Taşınması Girişimi,[1][2] 2022 yılında Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Rusya ve Ukrayna arasında Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) ile yapılan bir anlaşmadır.
Rusya'nın Şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesi, daha önce Karadeniz üzerinden büyük bir ihracatçı olan Ukrayna'nın deniz yoluyla tahıl sevkiyatının tamamen durmasına yol açtı. Bu durum dünya gıda fiyatlarında artışa ve düşük gelirli ülkelerde kıtlık tehdidine yol açtı. Konuyu ele almak üzere Karadeniz'den gelen deniz yollarınıkontrol eden Türkiye'nin ev sahipliğinde ve BM'nin desteğiyle Nisan ayında görüşmeler başladı. Neticeye varılan anlaşma, 120 gün süreyle geçerli olacak şekilde 22 Temmuz 2022'de İstanbul'da imzalandı. Temmuz anlaşması, 2022 gıda krizini çözmeye çalışmak amacıyla belirli limanlardan güvenli bir şekilde tahıl ihracatı için prosedürler oluşturdu. Türkiye'de ortak bir koordinasyon ve denetim merkezi kuruldu ve sekretarya görevini BM üstlendi.
Orijinal anlaşma 19 Kasım 2022'de sona erecek şekilde ayarlandı. Rusya, Karadeniz'in başka yerlerinde Rus donanma gemilerine düzenlenen insansız hava aracı saldırısı nedeniyle anlaşmaya katılımını birkaç günlüğüne askıya aldı, ancak arabuluculuğun ardından yeniden katıldı.[3] 17 Kasım 2022'de BM ve Ukrayna, anlaşmanın 120 gün daha uzatıldığını duyurdu.[4] Mart 2023'te Türkiye ve BM, anlaşmanın en az 60 gün daha uzatılmasını sağladıklarını duyurdu.[5][6] Mayıs 2023'te anlaşma bir kez daha 60 gün süreyle uzatıldı ve 18 Temmuz'da sona erecek.[7]
Mayıs 2023 ortasına kadar, 40'tan fazla farklı ülkeye 30 milyon tondan fazla tahıl ve diğer gıda ürünleri taşıyan 950'den fazla sefer başarıyla Ukrayna limanlarından ayrıldı.
Notlar
^Katılım 29 Ekim'de askıya alındı, 2 Kasım'da yeniden başladı.
^"Joint Coordination Centre opens in Istanbul to facilitate safe export of commercial foodstuffs and fertilizers from Ukrainian ports". reliefweb.int (İngilizce). United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs. 27 Temmuz 2022. 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
^"BM, Karadeniz Tahıl Girişimi kapsamında denetlemelerin tekrar başladığını duyurdu". AA. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
^"Russia returns to Black Sea grain deal in sudden U-turn". Reuters (İngilizce). 2 Kasım 2022. 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
^"Ukraine, UN Announce Grain Deal Extension". The Moscow Times. 17 Kasım 2022. 18 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2022.
^"Russia, Ukraine extend grain deal to aid world's poor". Associated Press. 18 Mart 2023. 18 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2023.Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^"Turkey says it is working to renew Black Sea grain deal". Reuters (İngilizce). 5 Mart 2023. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2023.Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
^"Russia confirms Black Sea grain deal renewed for two months". Reuters (İngilizce). 17 Mayıs 2023. 26 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023.
Dış bağlantılar
Anlaşma kapsamındaki gemi hareketleri ve tonajlarına ilişkin BM tarafından tutulan veri tabanı 27 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
BM tarafından tutulan, anlaşma kapsamında kargo alan ülkelerin gelir düzeyine göre ayrılmış veri tabanı 18 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ukrayna
Rusya[a] 
Türkiye
Birleşmiş Milletler
