Pankaleia Muharebesi

Pankaleia Muharebesi
Bardas Skleros isyanı

Fokas ve Skleros orduları arasında bir çarpışma, Madrid Skilicis yazmasından bir minyatür
Tarih978 veya 979
Bölge
Pankaleia düzlüğü, Amorium'un kuzeydoğusu
Taraflar
 Bizans İmparatorluğu
Tao-Klarceti Krallığı		 Bardas Skleros
Komutanlar ve liderler
Genç Bardas Fokas Bardas Skleros

Pankaleia Muharebesi, 978 veya 979 yılında Bizans İmparatoru II. Basileios'a sadık olan Genç Bardas Fokas komutasındaki ordu ile isyancı general Bardas Skleros'un kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir. Sonuçta Bardas Skleros'un yenilgiye uğramasına ve sürgüne gönderilmesine yol açmıştır. Kaynaklar olayların ardışıklığı ve yeri konusunda belirsizdir; bu nedenle daha önceki bilim insanları, İoannis Skilicis'in görüşlerini izleyerek Pankaleia Muharebesi'ni sadık güçler için kesin zafer olarak Mart 979'da gerçekleştiğini düşünürken, bugün Diyakoz Leon'un anlatımına göre bu savaş Haziran 978'de gerçekleşmekte ve Fokas için bir yenilgi olarak kabul edilmektedir.

Kaynaklar ve olayların yeniden yapılandırılması

Bardas Skleros isyanına ilişkin tarihi kaynaklar, isyanı sonlandıran muharebelerin sırası ve yeri konusunda farklılık göstermektedir; bunlardan biri Amorium'un kuzeydoğusundaki Pankaleia (Παγκάλεια) ovasında gerçekleşmiştir.[1][2] 11. yüzyılın sonlarında yazılan İoannis Skilicis'in tarihçesinde, Skleros'un Amorium yakınlarında ilk savaşı, Basilika Therma'da (bugünkü Sarıkaya) ikinci savaşı kazandığı, üçüncü kez Pankaleia'da gerçekleşen çatışmada ise Fokas'ın zafer kazandığı bildirilmektedir. Skilicis'e göre, Fokas, hükümdarı III. Davit ile olan dostluğu sayesinde Tao'dan 12.000 Gürcü süvarisiyle takviye edilmişti, ancak ordusu tekrar dağılmaya başlamıştı.[3] Fokas daha sonra Skleros'a doğru hücum etti ve onunla teke tek bir dövüşe girdi, isyancı general yaralandı ve kaçtı, bu da adamları arasında paniğe yol açtı.[1][2][4]

Öte yandan 10. yüzyıl sonu yazarı Diyakoz Leon, Bardas Fokas komutasındaki sadık ordunun Skleros ordusuyla ilk kez Pankaleia'da karşılaştığını ve yenildiğini, ancak belirtilmeyen bir yerde yapılan ikinci bir savaşta kesin bir zafer elde ettiğini yazar.[1][5] Diğer yazarlar daha fazla ayrıntı sağlar: Mihail Psellos ayrıca iki generalin belirleyici savaşta düellosunu bildirirken, 11. yüzyıl başı Hristiyan Arap tarihçisi Antakyalı Yahya iki savaşa atıfta bulunur ve tarihleri sırasıyla 19 Haziran 978 ve 24 Mart 979 olarak verir.[1][2] Tartışmasız olan şey, Skleros'un yenilgisinden sonra Arap müttefiki Hamdani emiri Ebu Tağlib'e kaçtığı ve oradan Bağdat'taki Büveyhî sarayına sığındığı ve sonraki yedi yıl boyunca orada kaldığıdır.[6]

Gürcü kaynaklarına dayanarak, P. M. Tarchnichvili 1964'te Fokas zaferinin Gürcüce'de "Sarvenis" olarak adlandırılan ve Caesarea'nın kuzeyinde Aquae Saravenae (modern Kırşehir) olarak tanımladığı bir yerde gerçekleştiğini ve Skilicis'in üçüncü savaşının (Pankaleia'yı yanlışlıkla Kırşehir'e denk gelen Halys nehri yakınına yerleştiren) gerçek birinci ve ikinci savaşların kurgusal bir karışımı olduğunu ileri sürdü,[1] bu görüş John Forsyth tarafından da 1977'de Yahya'nın İngilizce kroniğinin eleştirel baskısında paylaşıldı.[7] Catherine Holmes'a göre, Skilicis'in anlatımı, şüphesiz ki abartılmış olsa da, ayrıntı düzeyi göz önüne alındığında muhtemelen gerçek bir kaynağa dayanmaktadır, ancak sonunda "bu olasılıklar arasında karar vermek neredeyse imkansızdır" ve kesin olan tek şey, kesin son savaşın Mart 979'da gerçekleşmiş olmasıdır.[8]

George Finlay ve Georgi Ostrogorski gibi daha önceki akademisyenler, Skleros ve Fokas arasındaki kesin son savaş olan Pankaleia'da Mart 979'da gerçekleşen ve bazen "ikinci" Pankaleia Savaşı olarak adlandırılan İoannis Skilicis'in anlatımını genel olarak kabul ettiler; bu, iki general arasındaki Amorium yakınlarındaki ilk savaşın da aynı yerde gerçekleştiği düşünülüp düşünülmediğine bağlıydı.[9][10] Öte yandan modern bilim insanları olayların farklı bir yeniden inşasını benimsediler; ilk savaş Haziran 978'de Pankaleia'da gerçekleşti, ikinci savaş sonbahar/kışın ilerleyen zamanlarında Harsianon'daki Basilika Therma'da gerçekleşti ve üçüncü ve kesin savaş Mart 979'da Sarvenis'te gerçekleşti.[11][6][12]

Kaynakça

Özel
  1. ^ a b c d e Brand 1991, s. 1571.
  2. ^ a b c Holmes 2005, s. 453.
  3. ^ Rayfield 2013, s. 68.
  4. ^ Wortley 2010, ss. 308–310.
  5. ^ Holmes 2005, s. 265.
  6. ^ a b Whittow 1996, s. 365.
  7. ^ Holmes 2005, ss. 453–454.
  8. ^ Holmes 2005, ss. 454–456.
  9. ^ Finlay 1856, ss. 429–430.
  10. ^ Ostrogorski 1963, s. 248.
  11. ^ Holmes 2005, ss. 264–265.
  12. ^ Cheynet & Vannier 1986, s. 28.
Genel
  • Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). "Pankaleia". The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 
  • Cheynet, Jean-Claude; Vannier, Jean-François (1986). Études Prosopographiques (Fransızca). Paris: Publications de la Sorbonne. ISBN 978-2-85944-110-4. 
  • Finlay, George (1856). History of the Byzantine and Greek Empires, from DCCXVI to MCCCCLIII. Second Edition History of the Byzantine and Greek Empires, from DCCXVI to MCCCCLIII. Edinburgh: W. Blackwood and sons. 
  • Holmes, Catherine (2005). Basil II and the Governance of Empire (976–1025). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-927968-3. 
  • Ostrogorski, Georgi (1963). Geschichte des Byzantinischen Staates. 3rd (Almanca). Munich: C. H. Beck'sche Verlagsbuchhandlung. OCLC 301446486. 
  • Rayfield, Donald (2013). Edge of Empires: A History of Georgia. Reaktion Books. ISBN 978-1780230702. 
  • Stouraitis, Ioannis. "Rebellion of Bardas Skleros, 976 - 979". Encyclopaedia of the Hellenic World, Asia Minor. Foundation of the Hellenic World. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2014. 
  • Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600-1025 (İngilizce). Berkeley and Los Angeles, Kaliforniya: University of California Press. ISBN 978-0-520-20496-6. 
  • Wortley, John, (Ed.) (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811-1057 [İoannis Skilicis: Bizans Tarihinin Bir Özeti, 811-1057] (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76705-7.