Tonoz

Tonoz; mimarlıkta kemerlerin bir araya gelmesiyle oluşturulan, genellikle tavan örtüsü olarak işlev gören yapı parçasıdır.^[1] Çoğunlukla tuğla ve harçla örülür ve alttan obruk, yarım silindir biçiminde görünür.^[2]

Etimolojisi

İstanbul'daki Ayasofya'nın kesiti kubbeli tonozu

Türkçedeki "tonoz" kelimesinin kökeni Yunanca "kubbeli yuvarlak yapı, örme taş veya tuğladan yapılmış kubbe" anlamına gelen θολός (tholós) kelimesidir.^[3]

Türkçe kaynak olarak ilk Mercimek Ahmed'in Kabusnâme çevirisinde (1432) "tolos" şeklinde kullanılan kelime, bugünkü yazılımıyla ilk olarak Ahmet Rasim'in Şehir Mektupları'nda geçen "mahud tonozaltı kazinolarda oturursanız kendinizi koruyun" cümlesiyle ortaya çıkmıştır.

Çeşitler

Çeşitli tonozlar şekillerine göre şöyle adlandırılır:

Kaburgalı tonoz
Yıldız tonoz
Beşik tonoz
Tekne tonoz
Yelken tonoz
Eğik tonoz
Çatma tonoz
Kubbeli tonoz
Yelpazeli tonoz
Sivri tonoz
Eğri tonoz
Çapraz tonoz
Halka tonoz
Manastır tonozu
Aynalı tonoz

Ayrıca bakınız

Çatı
Kemer (mimarlık)
Kubbe

Kaynakça

^ "Tonoz" (İngilizce). Encyclopedia Britannica. 22 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "TDK Güncel Türkçe Sözlük". Erişim tarihi: 19 Aralık 2009. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Tonoz - etimolojiturkce.com