Ardaitz

Ardaitz
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko aireko ikuspegia, 2020. urtean
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioak
Udalerria	Erroibar
Administrazioa
Mota	leku
Izen ofiziala	Ardaitz
Posta kodea	31697
Herritarra	ardaiztar
Geografia
Koordenatuak	42°53′42″N 1°27′31″W / 42.895°N 1.4586°W / 42.895; -1.4586
Garaiera	722 metro
Distantzia	36,8 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	9 (2020)

Ardaitz^[1][a] Erroibar ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.

1990eko urriaren 25era arte Ardaitz kontzejua izan zen. Orduz geroztik, lekuko estatusean degradatuta geratu zen. 2020 urtean 9 biztanle zituen.

Bertako biztanleak ardaiztarrak dira.

Ardaitz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Ardaiç (1240)
• Ardayç (1243)
• Ardaiz (1245)
• Ardaitz (1268)
• Ardayz (1366)
• Ardaiz (1534)
• Aitz (1976)
• Atx (1985)
• Ardaitz (1989)

Ardaitz Erroiberran dago.

Erroiberraren azalera handia dela eta bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1 200 mm dira hegoaldean, eta 2 000 mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da.

Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke.

Erroiberran dagoen Aurizperri kontzejuan, itsasoaren mailatik 871 metrora, Nafarroako Gobernuak 1972an jarritako estazio meteorologikoa dago. ^[3] Gainera, 1975an, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Erro kontzejuan, itsasoaren mailatik 672 metrora.^[4] Erroko estazioa da Ardaitzerako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.

Datu klimatikoak (Erro, 1975-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.0	21.0	23.0	26.0	32.0	37.0	39.0	40.0	36.0	28.0	22.0	20.0	40.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	6.8	7.9	11.0	12.8	17.4	21.5	24.2	24.7	21.1	16.4	10.6	7.6	15.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	2.8	3.4	6.0	7.7	11.7	15.6	18.0	18.1	14.7	11.0	6.5	3.6	9.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.3	-1.1	1.1	2.6	6.1	9.6	11.8	11.6	8.2	5.6	2.3	-0.5	4.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-9.2	-8.1	-5.0	-2.5	0.0	3.1	5.7	4.8	1.8	-1.4	-5.0	-8.3	-2.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	134.1	121.5	116.4	142.7	102.5	63.9	53.6	52.8	81.4	123.0	156.3	153.4	1301.6
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	71.5	63.5	67.4	59.9	60.0	60.0	61.3	100.0	110.0	86.8	83.5	88.0	110.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	13.5	11.9	12.4	15.1	14.6	9.8	7.0	7.6	9.3	13.1	14.2	14.4	142.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	3.0	4.0	3.0	2.1	0.3	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	1.4	2.1	15.9
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5]

Herriak 4 kale ditu:^[6]

• Karrika nagusia
• Legar karrika
• Done Petri karrika
• Zaldoki karrika

Herriak 24 etxe ditu:^[6]

1217an jada aipatutako eliza duen erregengo hiribildu bezala, bertako biztanleek koroari 1280. urtean papaiak dirutan (65 sos) eta espezietan (22 kahitze eta erdi garagar eta oloa) ematen zizkioten.

Garai modernoan, haraneko alkateak gobernatzen zuen, Erroko bizkondeak izendatua, honek zuen jurisdikzio zibila, eta ibarreko diputatuek -Erroibarrek berak izendatuak- eta Ardaitz herriak izendatutako erregidoreek -"bere bizilagunen artean txandakatuz"- jurisdikzio ekonomikoa zuten. 1802an irin-errota bat zuen. 1849an, herriari, ereindako 160 lapurreta kalkulatzen zitzaizkion.

1990eko urriaren 25ean, Ardaitz populazio gutxikoa zenez (15 pertsona inguru), Nafarroako Gobernuak kontzejuko estatusa kendu zion herriari. Horrela, Erroibarko Udalak bere lurrak administratu zituen eta Ardaitz toki bihurtu zen.

2020 urteko erroldaren arabera 9 biztanle zituen Ardaitzek.^[7]

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erroibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Esteribar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.^[8]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erroiberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.^[9]

Ardaitzeko azpieuskalkia erroibarrera da, eta, zehazki, Hegoerroibartar aldaera.^[10]

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Erroibar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 24,01ek zekien euskaraz.

• Done Petriko eliza, XI. mendeko kristiau eliza.
• Santa Kattalingo baseliza, kristiau baseliza.

1. ↑ /aɾð̞áit͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza bigarren silaban

• Erroibar
• Pirinioak
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

• Erroibarko Udalako webgune ofiziala

• Datuak: Q8203808
• Multimedia: Ardaitz / Q8203808