Cerkiew św. Jerzego w Zbereżu
| cerkiew filialna | |||||||||||||||||||||
| Państwo |
| ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | Zbereże | ||||||||||||||||||||
| Wyznanie | prawosławne | ||||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||||
| Diecezja | |||||||||||||||||||||
| Wezwanie | św. Jerzego | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| brak współrzędnych | |||||||||||||||||||||
Cerkiew św. Jerzego – prawosławna cerkiew w Zbereżu, wzniesiona w 1908 i zniszczona w 1938 w czasie akcji burzenia cerkwi na Chełmszczyźnie.
Pierwsze wzmianki o cerkwi w Zbereżu (unickiej) pochodzą z 1646. W 1700 wzniesiono we wsi drewnianą cerkiew będąc filialną świątynią parafii w Stulnie, zaś od 1749 – cerkwią parafialną[1]. Po likwidacji unickiej diecezji chełmskiej parafia w Zbereżu przeszła do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. W 1892 z budynku cerkwi usunięto ołtarze boczne i organy, dostosowując jej wnętrze do rosyjskiej tradycji liturgicznej. W 1894 obiekt wizytował biskup pomocniczy eparchii chełmsko-warszawskiej, biskup lubelski Gedeon; w roku tym parafia liczyła 1897 wiernych[1]. W 1908 w Zbereżu wzniesiono nową cerkiew. Autorem jej projektu był Władimir Pokrowski, ikony napisał w Kijowie J. Wołodyna, ikonostas powstał w pracowni Siemionowa w Brześciu, zaś pracami budowlanymi kierował Leonid Dąbrowski z Kowla[1]. Gotowy budynek poświęcił biskup chełmski Eulogiusz[1].
W 1915 ludność prawosławna Zbereża udała się na bieżeństwo; cerkiew pozostała opuszczona[1]. Przed 1923 obiekt został na nowo otwarty na potrzeby kultu jako filia cerkwi w Kosyniu, ale przed 1927 Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny stracił zgodę na korzystanie z niego i musiał zlikwidować placówkę filialną[2]. Nieużytkowana cerkiew została zburzona w 1938, w czasie akcji burzenia świątyń prawosławnych[1] wpisującej się w szerszą politykę rewindykacji cerkwi[3]. Ikony proroków Mojżesza, Izajasza i Daniela z ikonostasu świątyni przetrwały w kaplicy rzymskokatolickiej w Zbereżu[4]. Inne elementy wyposażenia cerkwi (niektóre ikony) znalazły się w 1957 w cerkwi w Uhrusku[5].
Przypisy
- ↑ a b c d e f G. J. Pelica: Ślady zapomnianego piękna. Włodawa i okolice. Włodawa: Parafia Narodzenia Przenajświętszej Bogarodzicy we Włodawie, 2009, s. 32–33. ISBN 83-85368-31-0.
- ↑ Grzegorz JacekG.J. Pelica Grzegorz JacekG.J., Kościół prawosławny w województwie lubelskim (1918–1939), Lublin: Fundacja Dialog Narodów, 2007, s. 45–46, ISBN 978-83-925882-0-7, OCLC 177030699 .
- ↑ Grzegorz JacekG.J. Pelica Grzegorz JacekG.J., Kościół prawosławny w województwie lubelskim (1918–1939), Lublin: Fundacja Dialog Narodów, 2007, s. 261–263, ISBN 978-83-925882-0-7, OCLC 177030699 .
- ↑ red. R. Brykowski, E. Smulikowska: Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom VIII: województwo lubelskie, Zeszyt 18: powiat włodawski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskie Akademii Nauk, 1975, s. 78.
- ↑ G. J. Pelica. Dzieje parafii Zaśnięcia Matki Bożej w Uhrusku. „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego”. 2 (231), luty 2009. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna. ISSN 2039-4499.
- p
- d
- e
Cerkwie zniszczone w czasie akcji rewindykacyjnej 1938
|
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v dom modlitwy uruchomiony przez ludność prawosławną w miejscowościach, gdzie władze państwowe nie zgodziły się na otwarcie cerkwi; w większości mieściły się w prywatnych domach, niektóre to kaplice cmentarne użytkowane de facto jako parafialne bez oficjalnej rejestracji placówki; lista zniszczonych cerkwi nie musi być kompletna
